اختلال یادگیری یک مشکل شایع در میان کودکان است که باعث می‌شود کودک با وجود داشتن هوش عادی یا حتی بیشتر از آنها، در خواندن، نوشتن، هجی کردن، استدلال کردن، به خاطر آوردن، و یا سازماندهی اطلاعات، مشکل داشته باشند. این مقاله به بررسی انواع اختلال یادگیری می‌پردازد و راهکارهای مناسب جهت درمان این اختلال را بیان می‌کند.

اختلال یادگیری در کودکان شامل چه مواردی می‌شود؟

اختلال یادگیری مشکلی است که بر چگونگی دریافت و پردازش اطلاعات فرد تاثیر می‌گذارد. کودکانی که مبتلا به اختلال یادگیری هستند ممکن است در هریک از موارد زیر دچار مشکل شوند:

• خواندن
• نوشتن
• محاسبات ریاضی
• درک جهت‌های فضایی

اختلال در یادگیری کودکان هیچ ربطی به هوش فردی ندارد. به عبارت بهتر، کودکی که دچار اختلال یادگیری است فقط ممکن است چیزها را به ‌طور متفاوتی ببیند، بشنود یا درک کند. این مسئله می‌تواند کارهای روزمره نظیر مطالعه برای امتحان یا تمرکز داشتن سر کلاس را بسیار دشوار کند.

فرد مبتلا به این اختلال می‌تواند تدابیری اتخاذ کند تا بتواند این تفاوت‌ها را راحت‌تر مدیریت کند. با شناخت زودتر علائم احتمالی اختلال یادگیری، والدین می‌توانند هرچه زودتر به فرزند خود کمک لازم را بکنند. تاخیر در راه افتادن و صحبت کردن یا مشکل در اجتماعی شدن می‌تواند از علائم اختلال یادگیری در کودکان نوپا، دانش آموزان و دبستانی‌ها باشد.

اگر شاهد این علائم در فرزند خود هستید به متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید تا مغز کودک و اختلال عصبی مرکزی وی را مورد سنجش و یررسی قرار دهد.

اختلالات یادگیری در کودکان

پزشک می‌تواند داروهایی تجویز کند تا اختلال یادگیری برطرف شده و مشکلات جانبی مثل استرس و اضطراب کاهش یابد. همچنین متخصص می‌تواند تشخیص دهد که آیا کودک شما مبتلا به بیش فعالی و عدم تمرکز (ADHD) است یا خیر؛ زیرا بیش فعالی خود می‌تواند سبب اختلال یادگیری شود که این مشکل با مصرف دارو قابل کنترل است.

انواع اختلال یادگیری

انواع مختلفی از اختلالات و ناتوانی‌های یادگیری وجود دارند که می‌توانند روی کودک تاثیرات مختلفی داشته باشند. نکته حائز اهمیت آن است که اختلال بیش فعالی و نقص توجه (ADHD) و اختلال اوتیسم شبیه اختلالات یادگیری نیستند.

انواع اختلال های یادگیری عبارتند از:

• دیسپراکسیا یا اختلال کنش‌پریشی در کودکان
• دیسلکسیا (خوانش‌پریشی)
• دیسگرافیا (نوشتار‌ پریشی)
• دیسکلکولیا (محاسبه‌ پریشی)
• اختلال پردازش شنوایی
• اختلال پردازش بینایی

دیسپراکسیا یا اختلال کنش پریشی در کودکان

این اختلال روی مهارت‌های حرکتی کودک تاثیر می‌گذارد. مهارت‌های حرکتی به ما در حرکت و هماهنگی عضلات کمک می‌کنند. طفل مبتلا به دیسپراکسیا ممکن است به اشیا برخورد کند یا در نگهداشتن قاشق یا بستن بند کفش خود دچار مشکل شود. بعدها ممکن است در کارهایی مثل نوشتن و تایپ کردن نیز با اشکال مواجه شود.

مشکلات دیگر مرتیط با دیسپراکسیا عبارتند از:

• مشکل در تکلم
• حساسیت به نور، لمس، طعم یا بو
• مشکل در حرکت چشم‌ها

دیسلکسیا (خوانش پریشی)

خوانش پریشی بر چگونگی پردازش زبان فرد تاثیر می‌گذارد و می‌تواند خواندن و نوشتن را با مشکل مواجه کند. این اختلال همچنین می‌تواند سبب مشکلاتی در دستور زبان، خواندن و درک مطلب شود. کودکان ممکن است در بیان شفاهی خود نیز مشکل پیدا کنند و افکار خود را در حین گفتگو تنها کنار هم بچینند.

اختلالات یادگیری دیسلکسیا

دیسگرافیا (نوشتار‌ پریشی)

این اختلال روی توانایی‌های نوشتاری فرد تاثیر می‌گذارد. افراد مبتلا به نوشتار‌ پریشی ممکن است مشکلات متنوعی داشته باشند که عبارتند از:

• دستخط بد
• مشکل در هجی کردن کلمات
• مشکل در انتقال افکار روی کاغذ

اختلال یادگیری دیسگرافیا

دیسکلکولیا (محاسبه‌ پریشی)

این اختلال بر توانایی فرد در انجام محاسبات ریاضی تاثیر می‌گذارد. اختلال یادگیری ریاضی می‌تواند اشکال زیادی داشته باشد و علائم آن از فردی به فرد دیگر متفاوت است.

اختلال یتدگیری دیسکلکولیا

محاسبه‌ پریشی در خردسالان ممکن است بر یادگیری شمردن و به‌خاطر آوردن اعداد تأثیر بگذارد. با بالا رفتن سن کودک، او ممکن است در حل کردن مسائل پایه ریاضی یا حفظ کردن جدول ضرب دچار مشکل شود.

اختلال پردازش شنوایی

این مشکل به نحوه پردازش صداهای دریافت شده توسط مغز مربوط می‌شود و ربطی به نقص در سیستم شنوایی ندارد. افراد مبتلا به این اختلال ممکن است در موارد زیر نیز دچار مشکل شوند:

• یادگیری خواندن
• تمیز قائل شدن بین صداهای اصلی و پس‌زمینه
• پیروی از دستورات شفاهی
• گفتن تفاوت‌های بین کلمات شبه آوا (که آوای شبیه هم دارند)
• به‌خاطر سپردن چیزهایی که می‌شنوند.

مشکلات شنوایی

اختلال پردازش بینایی

کودک مبتلا به این اختلال در تفسیر اطلاعات دیداری دچار مشکل است. ممکن است برای چنین فردی خواندن یا گفتن تفاوت بین دو چیز شبیه به هم کار سختی باشد. افراد مبتلا به اختلال پردازش بینایی اغلب در هماهنگی بین دست و چشم مشکل دارند.

مشکل بینایی

نحوه تشخیص اختلال یادگیری

تشخیص اختلال یادگیری در کودکان و ناتوایی‌های یادگیری می‌تواند مشکل باشد زیرا هیچ گونه فهرستی از علائم قطعی که با هر کودکی متناسب در بیاید موجود نیست. همچنین بسیاری از کودکان سعی می‌کنند مشکل خود را پنهان کنند. ممکن است علائمی به جز شکایت‌های مکرر در مورد انجام تکالیف یا عدم تمایل به رفتن مدرسه مورد توجه شما قرار نگیرد.

با این وجود، موارد زیر می‌تواند نشانه‌هایی از نوعی اختلال یادگیری باشد:

• عدم اشتیاق به خواندن یا نوشتن
• مشکل در به‌‌یاد آوردن چیزها
• آهسته کار کردن
• مشکل در پیروی از قوانین و راهنمایی‌ها
• مشکل تمرکز در انجام کاری
• مشکل درک معانی مجازی
• کمبود توجه به جزئیات یا توجه بیش از حد به جزئیات
• مهارت‌های اجتماعی ضعیف
• آشوب و اغتشاش

راه های درمان اختلال یادگیری

اگر اختلالات یادگیری بدون درمان رها شوند، کودک ممکن است در انجام تکالیف مدرسه دچار احساس ناکامی و سرخوردگی کند که این می‌تواند منجربه به اعتماد به نفس پایین، افسردگی و دیگر مشکلات شود.

متخصصین معمولا تلاش می‌کنند تا با کار کردن روی نقاط قوت کودک و ایجاد راه‌هایی برای جبران نقاط ضعف موجود، به او کمک کنند مهارت‌هایی را بیاموزد. این مداخلات بسته به ماهیت و دامنه‌ی این اختلالات متفاوت است.

موارد زیر، تنها چند مثال کوچک از روش‌های درمان اختلال یادگیری است که مربیان با استفاده از آن‌ها، به کودکان مبتلا به اختلالات یادگیری خاص کمک می‌کنند.

روشهای درمان دیسلکسیا شامل موارد زیر است:

• تکنیک‌های ویژه‌ی تدریس
• تغییرات کلاسی
• استفاده از تکنولوژی

تکنیک‌های ویژه تدریس

این روش‌ها شامل کمک به کودک برای یادگیری از طریق تجارب چندحسی و دادن بازخورد فوری به‌منظور تقویت توانایی او در به‌خاطر آوردن کلمات است.

تغییرات کلاسی

برای مثال، معلمین می‌توانند به دانش‌آموزان مبتلا به دیسلکسیا زمان بیشتری برای انجام تکالیف داده و از آنها با آزمون‌های ضبط شده امتحان بگیرند تا کودک به‌جای خواندن سؤالات به آنها گوش دهد.

استفاده از تکنولوژی

برای کودکان مبتلا به دیسلکسیا ممکن است شنیدن نوارهای ضبط شده کتاب یا استفاده از برنامه‌های پردازش کلمه با ویژگی چک کردن املا یا هجی کلمات مفید باشد.

روشهای درمان دیسگرافیا (نوشتار‌پریشی) شامل موارد زیر است:

• استفاده از ابزار مخصوص
• استفاده از تکنولوژی
• روش‌های دیگر کاهش نیاز به نوشتن

ابزار مخصوص

معلمین می‌توانند امتحان شفاهی بگیرند، یادداشت‌برداری کنند و یا برای کودک شرایطی را فراهم کنند که به‌جای نوشتن، پاسخ‌های خود را ضبط کند.

استفاده از تکنولوژی

به کودک مبتلا به نوشتار‌پریشی می‌توان یاد داد که از برنامه‌های پردازش کننده کلمات یا دستگاه ضبط صدا به‌جای نوشتن با دست استفاده کند.

روش‌های دیگر کاهش نیاز به نوشتن

معلمین می‌توانند یادداشت، خلاصه یا برگه‌های چاپ شده در اختیار این دانش‌آموزان قرار دهند.

روش های درمان دیسکلکولیا (محاسبه پریشی) شامل موارد زیر است:

• تکنیک‌های دیداری
• استفاده از روش‌های کمکی برای به‌خاطر سپردن
• استفاده از رایانه

تکنیک‌های دیداری

برای مثال معلمین می‌توانند تصویر کلمات مشکل‌دار را بکشند و به دانش‌آموز نشان دهند که چگونه می‌تواند با استفاده از مدادرنگی بخش‌های مشکل‌دار را از هم تمیز دهد.

استفاده از روش‌های کمکی برای به‌خاطر سپردن

قافیه و موسیقی از جمله تکنیک‌هایی هستند که می‌توانند برای به‌خاطر سپردن مفاهیم ریاضی به کودک کمک کنند.

استفاده از رایانه

کودک مبتلا به محاسبه‌پریشی می‌تواند از رایانه برای مشق‌ها و تمرینات خود استفاده کند.

روش های درمان دیسپراکسیا (کنش‌ پریشی) شامل موارد زیر است:

• محیط آرام یادگیری
• پیشاپیش کودک را در جریان بگذارید
• کاردرمانی

محیط آرام یادگیری

برای کمک به کودکی که دچار حساسیت به صدا یا عوامل حواس پرتی است، مربیان می‌توانند ترتیبی دهند تا کودک در مکان آرامی آزمون دهد، صامت خوانی کند یا فعالیت‌های دیگری را که نیازمند تمرکز است انجام دهد.

پیشاپیش کودک را در جریان بگذارید

برای مثال کودکی که نسبت به صدا حساس است در صورتی که از قبل درمورد رویدادهایی مثل مانورهای آتش‌سوزی در مدرسه و گردهم‌آیی‌ها بداند، برایش بهتر است.

کاردرمانی

تمرینات ورزشی با هدف تمرکز بر کارهای روزمره می‌تواند به کودک مبتلا به ضعف در هماهنگی عضلات کمک کند.

کودک مبتلا به اختلال یادگیری ممکن است با عزت نفس پایین، سرخوردگی و مشکلات دیگر دست به گریبان باشد. متخصصین بهداشت و روان می‌توانند به کودک کمک کنند که این احساسات را درک کند، ابزار مدیریت آن را پرورش دهد و ارتباطات سالمی پایه‌ریزی کند.

کودکان مبتلا به اختلالات یادگیری گاهی بیماری‌های دیگری نظیر بیش ‌فعالی نیز دارند. این بیماری‌ها درمان خاص خود را می‌طلبد که می‌تواند شامل مداوا و مصرف دارو باشد.

تربیت کودک مبتلا به اختلال یادگیری

بهترین کاری که شما به عنوان پدر یا مادر می‌توانید انجام دهید تنها آن است که کودکتان را عاشقانه دوست داشته باشید و او را حمایت کنید. نکات زیر نیز می‌تواند در کمک به فرزندتان موثر باشد:

• هرچه می‌توانید یاد بگیرید
• حامی فرزندتان باشید
• مطمئن شوید که کودکتان عادات سالمی دارد
• به خلق‌وخوی کودکتان توجه کنید

هرچه می‌توانید یاد بگیرید

همه حقایق را در مورد اختلال یادگیری و چگونگی تاثیر آن بر روند یادگیری کودکتان بیاموزید.

حامی فرزندتان باشید

قوانین آموزش عالی کشور و سیاست‌های مدرسه را بشناسید تا به این وسیله اطمینان حاصل کنید که فرزندتان بیشترین بهره را از مدرسه رفتن می‌برد. بسیاری از خدمات می‌تواند در دسترس شما قرار گیرد؛ اما تا مادامی که درخواست نکنید به شما ارائه نخواهد شد.

مطمئن شوید که کودکتان عادات سالمی دارد

کودکی که شب به اندازه کافی می‌خوابد، رژیم متعادلی دارد و زیاد ورزش می‌کند هم از لحاظ مغزی و هم جسمی کودک سالم‌تری است.

به خلق‌وخوی کودکتان توجه کنید

مراقب علائم افسردگی نظیر بدخلقی، تغییرات خواب یا اشتها و یا عدم علاقه به فعالیت‌های معمول باشید.